صرافی غیرمتمرکز یا صرافی دکس DEX نوعی بازار همتا به همتا است که در آن کاربر بدون نیاز به واسطه امکان معامله ارزهای دیجیتال را دارد. انواع صرافی غیر متمرکز ایرانی و خارجی واسطه‌های سنتی نظیر کارگزاران، بانک‌ها و دیگر موسسات را با قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین برای تسهیل تبادل دارایی‌ها جایگزین می‌کنند. صرافی‌ها همانند پلی ارتباطی میان افراد و بازار رمز ارزها، نقش مهمی در انجام معاملات دارند. در واقع این کارگزاری‌ها به کاربران این امکان را می‌دهند که ارزهای دیجیتال خود را معاوضه، خرید و یا فروش کنند. دراین میان صرافی‌های غیرمتمرکز نسل جدیدی از صراف‌های ارز دیجیتال هستند که سعی دارند با حل مشکلات صرافی‌های متمرکز در بازار رمز ارزها به بازیگری کلیدی تبدیل شوند.
بهترین صرافی غیر متمرکز برای ایرانی ها به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون واسطه و به کمک قراردادهای هوشمند بتوانند پشت پلتفرم معاملاتی، به صورت مستقیم از کیف پول ارز دیجیتال خود معامله کنند. دکس تریدینگ یا ترید در دکس‌ها، نوعی معامله‌گری است که در این صرافی‌ها انجام می‌گیرد. در ادامه این مطلب از وب سایت صرافی آنلاین ارز دیجیتال ویرا اکسچنج بیشتر به صرافی غیر متمرکز (DEX) و روش عملکرد آن خواهیم پرداخت.
روش کار صرافی‌های غیرمتمرکز چگونه است؟
صرافی غیرمتمرکز یا (Decentralized Exchange (DEXاز برخی جهان همانند صرافی متمرکز است و از جهاتی دیگر تفاوت‌های اساسی با آن دارد. در این نوع صرافی‌ها کاربران امکان انجام معامله بدون واسطه و مستقیم بوسیله قراردادهای هوشمند را داشته و در هیچ کجا حق مالکیت آنها از بین نمی‌رود. دو نوع متفاوت از صرافی دکس، کتاب سفارش (Order Book) و بازارساز خودکار (AMM) هستند. دسته دیگردکس‌ها شامل تجمیع‌کنندگان نقدینگی هستند که در زنجیره تجزیه می‌شوند تا کمترین هزینه مالیات و بهترین قیمت را برای تراکنش موردنظر کاربران پیدا کنند.
از مزایای اصلی صرافی غیرمتمرکز درجه بالایی از جبرگرایی است که به کمک فناوری بلاکچین و قراردادهوشمند غیرقابل ویرایش و تغییر، بدست می‌آید. صرافی‌های متمرکز (CEX)، همانند صرافی بایننس یا کوین بیس، معاملات را با موتور تطبیق داخلی تسهیل می‌کنند؛ درحالیکه در صرافی دکس، معاملات از طریق قراردادهای هوشمند و تراکنش‌های زنجیره‌ای انجام می‌شوند.
از طرفی دکس‌ها به کاربران خود اجازه می‌دهند تا کاربران بتوانند بوسیله کیف پول‌های خود از قبیل کیف پول تراست والت، کیف پول مایسلیوم، کیف پول متامسک و … در زمان معامله، حضانت وجوه خود را به صورت کامل حفظ نمایند. کاربران صرافی دکس دو نوع هزینه کارمزد شبکه (هزینه مالیات تراکنش زنجیره ای) و کارمزد معاملات (توسط ارائه دهندگان نقدینگی، پروتکل اساسی و دارندگان توکن یا ترکیبی از این نهادها) را باید پرداخت کنند.
انواع صرافی های غیرمتمرکز چیست؟
در ادامه قصد داریم به 3 نمونه از انواع صرافی غیرمتمرکز بپردازیم:
بازار اوردر بوک (Order Book)
تریدرها در در صرافی غیرمتمرکزی که مبتنی بر سیستم اوردر بوک یا دفتر سفارشات هستند، می‌توانند با دسترسی به یک شبکه توزیع‌شده از نودها اقدام به خرید و فروش انواع ارز دیجیتال نمایند. این دسته از صرافی دکس احتمال هک شدن پایینی دارند؛ زیرا نودهای فروانی مسئول حفظ امنیت و نگهداری شبکه هستند.
در واقع همه کاربرانی که برای خرید و فروش رمز ارزها از این نوع صرافی غیرمتمرکز استفاده می‌کنند، سفارشاتشان را در فهرست یا دفتر سفارشات کل (Order Book) ثبت می‌کنند. بدین ترتیب نقدینگی مورد نیاز برای انجام معاملات در صرافی تامین می‌گردد. در این صرافی غیرمتمرکز برخلاف بازارسازهای خودکار قیمت‌ها از طرف کاربران و با بوجود آوردن سفارش در دفتر سفارشات یا اوردر بوک مشخص می‌شود.
بازار سازهای خودکار (AMM)
این مدل صرافی‌ها برای تامین نقدینگی خود از الگوریتم‌ها استقاده می‌کنند. برخلاف معامله توسط اوردر بوک به صورت مسقیم با افراد، در این نوع صرافی دکس، الگوریتم‌ها برای معامله در صرافی بکار می‌روند. بازارسازها در حقیقت ابزارهایی هستند که تامین نقدینگی را در صرافی غیرمتمرکز انجام می‌دهند. آنها با سرمایه خود و با هدف دستیابی به سود وارد معامله می‌شوند.
درآمد آنها از طریق تفاوت میان بالاترین قیمت خرید و کمترین قیمت فروش یا اسپرد تامین می‌گردد. در واقع می‌توان به بیانی ساده‌تر گفت بازارسازهای خودکار در صرافی دکس، همان استخرهای نقدینگی هستند که به شکل خودکار قیمت رمز ارزها را براساس میزان نقدینگی موجود در استخر مشخص می‌کنند.
بازار تجمیع کننده نقدینگی (DEX Aggregators)
یکی از تفاوت‌های صرافی غیرمتمرکز با صرافی متمرکز، میزان نقدینگی آن‌هاست. نقدینگی صرافی‌های دکس از صرافی‌های متمرکز کمتر می‌باشد. بدین منظور صرافی‌های تجمیع‌کننده نقدینگی یا DEX Aggregators مشغول به فعالیت شدند. تریدرهای این صرافی‌ها، امکان دسترسی به استخرهای نقدینگی را از طریق داشبورد معاملاتی خود دارند. این سرویس کاربران را قادر می‌سازد تا با استفاده از تبادل مستقیم و غیرمستقیم توکن بتوانند احتمال افشار اطلاعات را کمتر کنند. همچنین این مدل صرافی دکس به کاربران امکان پیدا کردن قیمت‌های بهتری را برای معاملاتشان می‌دهند.
درواقع شاید برایتان جالب باشد که بدانید این مدل صرافی غیرمتمرکز عملکردی همانند گوگل دارند و کاربران قادرند با جستجوی نام رمز ارز، دسترسی به لیست گزینه‌ها و سفارش‌های موجود داشته باشند و گزینه موردنظرشان را از بین نتایج برگزینند.
مزایای صرافی‌های غیرمتمرکز
در ادامه شما را با برخی مزایای صرافی غیرمتمرکز یا دکس‌ها آشنا می‌کنیم:
عدم نیاز به انجام KYC
انجام KYC به‌منظور احراز هویت کاربران و جلوگیری از پولشویی جهت شروع فعالیت در بسیاری از مبادله‌ها و صرافی‌ها ضروری است. افراد به دلایل نظارتی باید بیشتر اسناد هویتی و اثبات آدرسشان را ارائه نمایند. این مسئله برای برخی افراد تبدیل به نگرانی مهمی در رابطه با حفظ حریم خصوصی شده است. باتوجه به آنکه صرافی دکس احراز هویت کاربران را بررسی نمی‌کند، کاربران می‌توانند با داشتن کیف پول و کلید خصوصی خود اقدام به ثبت نام و خرید و فروش ارز دیجیتال نمایند.
بدون ریسک برای طرف مقابل
یکی از جذابیت‌های مهم برای انجام معامله از طریق صرافی غیرمتمرکز، آن است که این صرافی‌ها وجوه کاربران را در اختیار ندارند. از همین‌رو حتی نقص‌های خطرناکی نظیر هک Gox، اطلاعات شخصی آنها افشا نکرده و بودجه آنها را به خطر نخواهد انداخت.
توکن‌های فهرست‌نشده
توکن‌هایی که در صرافی‌های متمرکز اضافه نشده‌اند را می‌توان همچنان با وجود عرضه و تقاضا آزادانه در صرافی دکس معامله نمود.
معایب صرافی های دکس
صرافی غیرمتمرکز علیرغم مزایای گفته شده، معایبی نیز دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
قابلیت استفاده
صرافی دکس به میزان مبادلات سنتی کاربرپسند نمی‌باشد. سیستم عامل‌های متمرکز خرید و معاملات رمز ارزها را در زمان واقعی بدون تحت تاثیر بودن زمان بلاکچین ارائه می‌دهند. برای افراد مبتدی و تازه‌کار در دنیای ارز دیجیتال، CEXها ارائه دهنده تجربه بهتری هستند.
حجم معاملات و نقدینگی
حجم معالات و خرید رمز ارزها هنوز هم در CEXها از DEXها کمتر است. در واقع CEXها تمایل بیشتری به نقدینگی دارند. بازارهای نرمال، قیمت پیشنهاد و سوال‌ها دارای اختلاف کمی هستند؛ این مسئله نشان می‌دهد که رقابت بین خریداران و فروشندگان زیاد است. در بازارهای غیرنقدینگی پیدا کردن فردی که بخواهد دارایی خود را با قیمت مناسبی معامله نماید، سخت‌تر است.
صرافی غیرمتمرکز هنوز در بازار رمز ارزها گسترده نیست. از این‌رو همواره رمز ارز مورد نظر شما ممکن است در عرضه و تقاضا وجود نداشته باشد. همچنین احتمال دارد نتوانید جفت‌های معاملاتی خود را بیابید و در صورت انجام اینکار، ارزهای دیجیتال شما با قیمت مناسبی معامله نمی‌شود.
کارمزد‌های صرافی غیرمتمرکز
همواره در صرافی غیرمتمرکز کارمزدها زیاد نیستند؛ اما احتمال دارد برخی مواقع بخصوص در زمان شلوغی شبکه، کارمزدها افزایش یابند.
ویژگی‌های صرافی غیرمتمرکز چیست؟
بهترین صرافی غیر متمرکز برای ایرانی ها شامل ویژگی‌هایی از قبیل عدم کنترل دارایی، قابلیت متن باز، عدم نیاز به احراز هویت، امنیت بالا و عدم محدودیت در معامله و … هستند.
بهترین صرافی غیر متمرکز برای ایرانی ها کدام است؟
صرافی‌های یونی‌سواپ (UniSwap)، پنکیک سواپ (PancakeSwap)، سوشی سواپ (Sushi Swap)، بالانسر، کرو و … جزو بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) هستند.
